Autor: Rafał Buczek
Outdoorowe działania w warunkach zimowych niosą za sobą wiele satysfakcji i mogą być naprawdę niezapomnianym przeżyciem. Pokryty śniegiem krajobraz zyskuje wyjątkowy urok, szlaki górskie zimą zmieniają swój przebieg, a do tego to czas na skitury, biegówki czy splitboard. Szkolenia z wykorzystania specyficznego sprzętu zimowego to niesamowita przygoda i dawka wartościowej wiedzy.
Jednak wraz z ekscytacją wynikającą z pierwszych biwaków w minusowych temperaturach idzie również wyższe ryzyko wynikające głównie z ciężkich warunków atmosferycznych oraz zmieniającej się charakterystyki pokrywy śnieżnej. Silny wiatr oraz niska temperatura nie wybaczają błędów. Głęboki śnieg może natomiast wyraźnie wydłużyć czas dotarcia do miejsca biwaku oraz rozbicia namiotu, a szybko zapadający zmierzch dodatkowo nie ułatwia zadania.
DLATEGO TAK WAŻNY JEST WYBÓR ODPOWIEDNIEGO SPRZĘTU!
ZACZNIJMY OD PODSTAW: DLACZEGO POTRZEBUJEMY IZOLACJI PRZED CHŁODEM?
W jaki sposób niska temperatura wpływa na organizm człowieka i dlaczego potrzebujemy izolacji zewnętrznej, by zachować odpowiednią temperaturę ciała?
Człowiek jest organizmem endotermicznym, a optymalną dla funkcjonowania temperaturą naszego ciała jest bardzo wąski zakres 36,4°C – 37,8°C. Mechanizmem umożliwiającym jej utrzymanie niezależnie od temperatury otoczenia jest natomiast termoregulacja. Jednak działa ona tylko do pewnego stopnia i ma pewien zakres działań, które nasz organizm podejmuje, by rozgrzać się w momencie ekspozycji na niską temperaturę. Może to być:
-> zatrzymanie pocenia,
-> zwężenie naczyń krwionośnych (dzięki temu zagęszczona krew wolniej krąży w organizmie i wolniej oddaje ciepło),
-> termogeneza drżeniowa (produkcja ciepła przez organy np. drżenie mięśni),
-> termogeneza hormonalna (aktywowana tarczyca produkuje hormony przyspieszające metabolizm, który produkuje energię niezbędną do utrzymania stałej tempertaury ciała).
W momencie, kiedy wydajność termoregulacji jest za niska i temperatura organizmu spada poniżej 36°C dochodzi do hipotermii, która w ekstremalnych przypadkach może skończyć się śmiercią. Jednak, by utrzymać odpowiednią temperaturę, możemy sobie pomóc stosując warstwy izolujące organizm od środka chłodzącego. Ponieważ zarówno odzież jak i śpiwór są wspomnianymi warstwami izolacyjnymi nie przesadzimy stwierdzając, że odpowiednio dobrany śpiwór może nas uchronić przed śmiercią. Im niższej temperatury w nocy się spodziewamy tym większego znaczenia nabiera powyższe stwierdzenie.
ŚPIWÓR PUCHOWY CZY SYNTETYCZNY?
Na co więc zwrócić uwagę w trakcie wyboru śpiwora zimowego?
Wybór rodzaju wypełnienia śpiwora to pierwsza i najważniejsza decyzja do podjęcia. Warto wiedzieć o tym, że to powietrze sprawia, że jest nam ciepło w trakcie snu. Bardzo słabo przewodzi ciepło, co powoduje że jest wyjątkowo dobrym izolatorem… i na tym w zasadzie moglibyśmy zakończyć ten temat, gdyby nie zjawisko konwekcji. Jest to proces przekazywania ciepła związany z ruchem prądów w gazach, które pojawiają się gdy temperatura dolnych warstw gazu jest wyższa niż warstw górnych. Chłodny gaz ma większą gęstość i na skutek siły grawitacji opada na dół, a gorący, o mniejszej gęstości, wznosi się ku górze. Kluczowe jest więc, by warstwę naszego powietrza ustabilizować. Właśnie w tym celu śpiwory oraz odzież wypełniamy puchem lub ociepliną syntetyczną.
Puch jest naturalnym materiałem pochodzenia zwierzęcego, który biorąc pod uwagę własną masę charakteryzuje się wyjątkowo dużą objętością w stanie luźnym. Do tego może być wielokrotnie kompresowany do niewielkich rozmiarów bez ryzyka uszkodzenia. Każde puchowe piórko składa się z wielu mikro rozgałęzień, które wyjątkowo efektywnie stabilizują ruch powietrza. Brzmi idealnie, prawda? Niestety, kiedy puch jest mokry traci swoje wyjątkowe parametry zbijając się w wilgotne, puchowe kulki. W zastosowaniu outdoorowym jest to jego największa wada, jednak w praktyce jest to naprawdę niewielki problem. Szczególnie zimą, kiedy powietrze jest suche.
Podczas wyższych temperatur nawet kilka bardzo deszczowych i mglistych noclegów na pewno nie zrobi wrażenia na śpiworze puchowym uszytym z wysokiej jakości materiału zewnętrznego. Pamiętaj jednak o dwóch zasadach: nigdy nie kompresuj wilgotnego śpiwora i zawsze, kiedy warunki na to pozwalają, susz śpiwór na słońcu podczas pakowania czy w trakcie postoju.
OCIEPLINA SYNTETYCZNA
Właściwości ocieplin syntetycznych są niejako przeciwieństwem puchu. Jest to materiał cięższy i jego stopień kompresji nie należy do wysokich, jednak nawet całkowicie mokry, izoluje na praktycznie takim samym poziomie jak wtedy, kiedy jest suchy. To zatem bardzo dobry wybór w zastosowaniach militarnych lub wyścigowych, kiedy nie ma czasu albo możliwości, by zadbać o sprzęt. Śpiwór syntetyczny, który byłby w stanie zapewnić komfort w trakcie zimowych nocy, kiedy temperatura będzie oscylowała w okolicach -10 stopni Celsjusza, będzie ciężki i duży nawet po kompresji. Dlatego optymalny wybór to: PUCH!
Śpiwory syntetyczne również mają swoje miejsce w warunkach zimowych, więc jeśli np. planujesz wyprawę na bieguny naszego globu, zadzwoń / napisz do nas wiadomość. Doradzimy odpowiedni sprzęt:
PUCH
Puch używany w branży outdoor, może być pochodzenia kaczego lub gęsiego. Ponieważ puch gęsi osiąga wyższe parametry sprężystości niż puch kaczy, jest uznawany za materiał wyższej jakości. Wyjątkowo cenionym puchem jest natomiast polski puch pochodzący od specyficznego gatunku gęsi kołudzkiej hodowanej jedynie w Polsce! Jednostką, jaką używa się do przedstawienia sprężystości puchu, są „cubic inches”, czyli cale sześcienne. Podane w opisie 850 cuin (lub 850 FP) informuje o tym, jaką objętość zajmuje jedna uncja próbki puchu. W skrócie można powiedzieć, że im wyższa liczba tym lepiej, w szczególności jeśli szukasz śpiwora ultralekkiego.
-> Jako wypełnienie zimowych modeli puchowych najczęściej stosuje się puch o sprężystości 700-850 FP. Natomiast produkty wypełnione puchem o sprężystości 900 FP to pozycje wyjątkowo wyrafinowane. Co ważne we wszystkich naszych produktach stosujemy etycznie pozyskiwany polski puch!
-> Warto wiedzieć: na rynku możecie natknąć się na śpiwory lub odzież wypełnione puchem o sprężystości nawet ponad 1000 cuin! W takiej sytuacji warto zapytać producenta czy określając sprężystość puchu posługuje się on normą europejską czy amerykańską. Jak się okazuje różnią się one od siebie znacznie.
-> Drugi istotny parametr to stosunek puchu do pierza. Podawany często w formie zapisu np. 96/4 czyli 96 proc. puchu oraz 4 proc. piór. Oczywiście, im zawartość procentowa puchu wyższa, tym izolacja puchowa w śpiworze jest wyższej jakości.
PUCH HYDROFOBOWY
Mówiąc o puchu, szczególnie w przypadku zimowych śpiworów puchowych, warto wspomnieć o puchu hydrofobowym. Jest to całkowicie naturalny puch poddawany na jednym z etapów produkcji kąpieli w środku hydrofobowym, która zmniejsza jego wrażliwość na wilgoć. Nie można puchu hydrofobowego traktować tak, jak ociepliny syntetycznej jednak różnica w utracie loftu puchu hydrofobowego w warunkach działania wilgoci w porównaniu do puch tradycyjnego jest ogromna! W Polsce jest to surowiec oferowany przez określonych producentów od minimum dziewięciu lat, na świecie jeszcze dłużej. Na tym etapie jest to produkt wysoce dopracowany i charakteryzujący się wielosezonową trwałością.
Do prania tego rodzaju puchu polecam używać specjalne środki do prania oferowane przez największych producentów tego typu rozwiązań na rynku jak Grangers®.
TKANINY
Podczas snu organizm człowieka potrafi wypocić około 0,5 l wody, która w idealnym świecie powinna opuścić nasz zestaw do spania. Dlatego tkanina, z której wykonany jest śpiwór powinna przede wszystkim charakteryzować się wysoką oddychalnością. Czy to oznacza, że musisz zrezygnować z wodoszczelnej tkaniny zewnętrznej? Nic bardziej mylnego! Dla przykładu tkanina Pertex® Quantum Pro osiąga wartości wodoszczelności na poziomie 1000 mm. Ta ultracienka membrana skutecznie zabezpiecza przed wilgocią oferując jednocześnie najwyższe możliwe parametry oddychalności.
Kolejną ważną cechą jest puchoszczelność tkaniny, zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej. Jest to parametr, który producent wysokiej jakości materiałów jest w stanie przedstawić dość dokładnie wraz ze specyfikacją, w jaki sposób on został osiągnięty. Unikaj tkanin pokrywanych dodatkowo np. akrylem, ponieważ powłoki tego typu, nawet jeśli zwiększają poziom puchoszczelności, obniżają oddychalność tkanin.
KONSTRUKCJA ŚPIWORA I JEGO WYMIARY
Szukając śpiwora przeznaczonego do użytku w zimowych, niskich temperaturach z pewnością warto szukać takiego o kształcie mumii, który jest bardziej dopasowany, a jednocześnie efektywny pod kątem termoizolacji. Warto pamiętać o tym, że ekwipunek turystyczny nie może składać się z wielu całkowicie osobnych przedmiotów. Należy na niego patrzeć jak na jedną całość, w której poszczególne elementy współpracują ze sobą. Tak jest również w przypadku śpiwora zimowego. Jeśli planujesz spać w śpiworze w odzieży puchowej (co, pomimo wielu powtarzanych mitów, wcale nie jest błędem!) lub chcesz używać cieńszy śpiwór letni wewnątrz, wybierz krój bardziej obszerny. Zdecyduj się też na podobny wybór, jeśli sypiasz np. z podkurczonymi nogami (co powoduje napięcie węższych śpiworów dookoła bioder). Napięta tkanina śpiwora kompresuje puch znajdujący się wewnątrz, który traci swój loft i przestaje izolować warstwą ogrzanego powietrza.
Standardowo nasze śpiwory zimowe są szersze niż śpiwory letnie. Dodatkowe miejsce wewnątrz śpiwora puchowego przyda się również do tego, by schować wrażliwe na chłód elementy wyposażenia, jak wszelkie baterie lub kartusz z gazem.
Warto też zwrócić uwagę na wewnętrzną konstrukcję śpiwora. W śpiworach zimowych najczęściej stosowane są komory o konstrukcji V lub trapezu. Moim zdaniem komory o konstrukcji V, to idealny kompromis pomiędzy masą wewnętrznej konstrukcji, a wysoce efektywną stabilizacją puchu. Natomiast komory w kształcie podwójnego H używa się w najbardziej zaawansowanych śpiworach ekspedycyjnych (jak nasz EXUISTIC 1500), wypełnianych nierzadko nawet 1500 g puchu!
FOOTBOX ORAZ KAPTUR
Mit mówiący o tym, że organizm większość ciepła traci przez głowę już dawno został obalony, co nie zmienia jednak faktu, że ochrona głowy w niskich temperaturach jest bardzo istotna.
-> W naszej ofercie śpiworów puchowych stosujemy cztery konstrukcje kapturów. Rozpoczynając od bardzo uniwersalnego projektu kaptura płaskiego po rozłożeniu, aż do wyjątkowo skomplikowanego dysponującego dodatkową tubą puchową dookoła otworu na twarz. Stosowane są one zależnie od przeznaczenia oraz zakresu temperaturowego śpiworów. Najbardziej zaawansowane śpiwory zimowe Cumulus® dysponują obszernymi kapturami o trójwymiarowej konstrukcji, które umożliwiają sen w dodatkowym wewnętrznym kapturze kurtki puchowej lub wewnętrznego cieńszego śpiwora. Wyjątkowa, występująca w śpiworach Excuistic tuba puchowa dodatkowo zapobiega utracie ciepłego powietrza z wewnątrz śpiwora. W zimowych warunkach wszelkie drobne operacje stają się wyjątkowo uciążliwe z powodu zmarzniętych palców dłoni oraz konieczności noszenia rękawic. Z tego powodu, w zimowych śpiworach stosujemy łatwy w obsłudze, nawet w grubych zimowych rękawicach, plastikowy stoperek. Jego otwarcie możliwe jest przez pociągnięcie długiej tasiemki w jaskrawym kolorze.
-> Ponieważ jest to praktycznie jedyny regulowany element śpiwora warto zwrócić uwagę na to, by była to regulacja wygodna i możliwa w trakcie leżenia w śpiworze. Wartą rozważenia opcją jest zastosowanie odpornej na wilgoć tkaniny w okolicach otworu na twarz. Takie rozwiązanie pomoże chronić puch przed wilgocią pochodzącą z Twojego oddechu, gdy śpisz.
-> Przy okazji rozmowy o oddychaniu w trakcie snu chciałbym zwrócić wam uwagę na jeden z błędów powtarzających się w trakcie noclegu w terenie: jest to oddychanie do wnętrza śpiwora. Pamiętaj o tym, żeby zawsze pozostawić niewielki otwór i wydychać powietrze na zewnątrz śpiwora zapobiegając tym samym kumulacji wilgoci pochodzącej z oddechu wewnątrz.
-> Footbox jest obszarem śpiwora odpowiedzialnym za izolację termiczną stóp, więc powinien być wystarczająco obszerny, a jego konstrukcja musi brać pod uwagę anatomiczne ułożenie stóp w trakcie snu. Co więcej, w naszym konfiguratorze śpiworów możesz wybrany model śpiwora idealnie dopasować do własnych potrzeb… i wybrać opcję dodatkową oferują umieszczenie większej ilości puchu tylko w footbox w celu podwyższenia poziomu termoizolacyjności w tym kluczowym miejscu.
ZAMEK
Zamek błyskawiczny, umożliwiający wygodne wejście i wyjście ze śpiwora, jest równocześnie miejscem gdzie mogą występować największe straty ciepła. Stąd w śpiworach zimowych stosuje się izolujące zamek tuby puchowe. Innym sposobem jest kompromis, polegający na skróceniu zamka głównego. Osiadająca na zamku błyskawicznym zamarzająca wilgoć potrafi doprowadzić do jego uszkodzenia, stąd polecam wybór zamków bardziej wytrzymałych 5 mm.
Nie ma nic gorszego niż siłowanie się z wcinającym się w cienki materiał suwakiem zamka, kiedy na zewnętrz silnie wieje, a temperatura oscyluje w okolicach -15 stopni Celsjusza. By zapobiec takim sytuacjom, renomowani producenci zabezpieczają suwaki zamków specjalnymi nakładkami, stosując dodatkowo sztywne listwy chroniące materiał wewnętrzny.
KOŁNIERZ TERMICZNY
Jest to element niezbędny w śpiworze zimowym. Kołnierz termiczny to nic innego jak dodatkowa, regulowana komora puchowa, którą można zapiąć dookoła szyi w trakcie snu, odpowiednio ją regulując. Kołnierz ma za zadanie dodatkowo zabezpieczyć wnętrze śpiwora przed ucieczką ciepłego powietrza na zewnątrz, co jest kluczowe w trakcie mroźnej nocy. Kołnierze puchowe mogą być zapinane na rzep lub nap. To pierwsze rozwiązanie powinno mieć dodatkową opcję zabezpieczenia twardej jego części tak, by nie uszkadzała delikatnej odzieży termicznej, kiedy kołnierz nie jest używany.
ZADBAMY O TWÓJ ŚPIWÓR NAWET PO WIELU PRZYGODACH!
Jak widzisz, wybór dobrego śpiwora zimowego nie jest łatwy i mam nadzieję, że ten poradnik pomoże Ci w wyborze! Na koniec mam jeszcze ostatnią podpowiedź: pamiętaj, że warunki w terenie są nieprzewidywalne, dlatego solidna gwarancja oraz pomoc wykraczająca poza standardową obsługę, a w razie konieczności możliwość naprawy jest w tym przypadku bardzo istotna – pozwoli Ci cieszyć się nowym śpiworem przez kilkadziesiąt lat jego używania!
Dlatego też, wszystkie produkty Cumulus® objęte są bezterminową gwarancją: Lifetime Experience. Zawsze dążymy do tego, żeby naprawić każdy uszkodzony produkt, dlatego dodatkowo oferujemy serwis i możliwość naprawy każdego naszego produktu. Regularnie zdarza nam się otrzymywać śpiwory, które mają już nawet kilkanaście lat i po naszym „liftingu” dalej są gotowe na outdoorowe wyprawy!
POZNAJ NASZE ŚPIWORY PUCHOWE
Kilka dekad doświadczeń, doskonałe surowce i ciągłe ulepszenia sprawiają, że nasze śpiwory puchowe są tak przyjazne w użyciu i tak niezwykle lekkie. Pamiętaj o tym, że jeśli potrzebujesz, każdy model możesz dostosować do indywidualnych potrzeb używając kreatora: